Przyszłość Narodu i przyszłość „Solidarności” zależą od tego, czy młode pokolenie Polaków będzie przygotowane i zdolne do niezależnego, samorządnego i autentycznego uczestnictwa w kierowaniu swym krajem.

Nową Polskę zbudują tylko ludzie odważni, samodzielni w myśleniu i działaniu, solidarni, wrażliwi moralnie i uczciwi. Dlatego wychowanie młodego pokolenia Polaków musi stać się sprawa nas wszystkich, sprawą Związku, sprawą całego społeczeństwa.

System oświaty i wychowania, zmonopolizowany przez państwo, służył dotychczas wyłącznie interesom politycznym, ideologicznym i ekonomicznym narzuconej społeczeństwu władzy. Był on obcy aspiracjom i wartościom narodu polskiego.

Chcemy, aby edukacja narodowa respektowała prawa naszych dzieci do życia w prawdzie, do pełnego umysłowego i duchowego rozwoju. System edukacji ma być systemem demokratycznym, dającym każdemu człowiekowi równe szanse kształcenia się i rozwoju, zgodnie z jego możliwościami i aspiracjami.

Żądamy, aby system edukacji narodowej w Polsce nie służył dalej doraźnym i koniunkturalnym interesom władzy politycznej i administracyjnej. Jego głównym celem powinien być pełny rozwój psychiczny i fizyczny naszych dzieci.

NSZZ „Solidarność” popierać będzie:

1. inicjatywy, zmierzające do objęcia pełną kontrolą społeczną systemu oświaty i wychowania w Polsce;
2. inicjatywy, służące autentycznemu ruchowi na rzecz stworzenia w naszym kraju nowoczesnego i demokratycznego systemu edukacji;
3. dążenia do stworzenia warunków do rzeczywistego respektowania praw dzieci i młodzieży we wszystkich instytucjach i  środowiskach wychowawczych;
4. działania, zmierzające do przywrócenia społecznego prestiżu i prawno-ekonomicznej stabilizacji stanu nauczycielskiego.

NSZZ „Solidarność” będzie się domagać:

1. podjęcia przez Sejm PRL Ustawy o edukacji Narodowej, będącej prawnym usankcjonowaniem idei uspołecznienia systemu oświaty i wychowania;
2. przełamania monopolu partyjno-państwowego w systemie oświatowym poprzez otwarcie możliwości tworzenia niezależnych instytucji opiekuńczo-wychowawczych i kształcących;
3. natychmiastowego wykonania przez resort oświaty i wychowania zobowiązań wynegocjowanych przez nasz Związek;
4. stałego udziału Związkowej Rady Edukacji Narodowej w podejmowaniu decyzji na wszystkich szczeblach zarządzania systemem oświatowym.

NSZZ „Solidarność będzie rozwijać własną formę działalności edukacyjnej. W tym celu, nawiązując do tradycji wszechnic robotniczych i ludowych, podejmiemy inicjatywę stworzenia powszechnego związkowego systemu oświatowego o różnych poziomach kształcenia. Strukturę i program tego systemu opracuje związkowa Rada Edukacji Narodowej.

Cyt. za: „Wybór źródeł do historii Solidarności Oświaty i Wychowania 1980-1989. Opr. Jacek  Żurek, Wydawnictwo TYSOL Sp. z o.o, Warszawa  – Region Mazowsze Solidarność, 2000. s. 266-267.

Zjazd odbywał się w dwóch turach, 5-10 września oraz 26 września – 7 października 1981 w hali „Olivia” w Gdańsku. W skład zespołu „Edukacja i kultura narodowa” wchodzili m. in.: Jan Waszkiewicz (Wrocław), Mirosław Borusiewicz (Łódź), Ignacy Czeżyk (Puławy), Andrzej Janowski (Warszawa), Jerzy Roman (Gdańsk), Wiktor Kulerski (Warszawa), Danuta Nowakowska (Gdańsk), Krystyna Ruchniewicz (Gdańsk), doradcy: Krystyna i Stefan Starczewscy (Warszawa), Julian Radziewicz, Jerzy Mellibruda.

Warto przypomnieć tekst uchwały o edukacji narodowej I Zjazdu NSZZ „Solidarność” z października 1981 r., bo w pewnym zakresie jest wciąż zadaniem do wykonania (jak pkt 4 o potrzebie prawno-ekonomicznej stabilizacji stanu nauczycielskiego). To ważne, że Rzeczpospolita zawsze miała grono mądrych, szlachetnych, prawych ludzi, w tym wielu wspaniałych nauczycieli-wychowawców.