Rutyna, dekoncentracja i lekceważenie przepisów BHP to główne powody wypadków przy pracy. W niektórych branżach wystarczy chwila nieuwagi, aby doszło do wypadku. Co zrobić, gdy już tak się stanie? Jakie świadczenia powypadkowe z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych można otrzymać?

Wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które spowodowało uraz lub śmierć  i nastąpiło w związku z pracą. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w pierwszym półroczu tego roku w wypadkach przy pracy ucierpiało 27,2 tys. osób. To o ponad 13 proc. więcej niż rok wcześniej. Osoby, które zmarły na skutek wypadku stanowiły 0,3 proc. wszystkich ofiar (o 0,1 proc. więcej niż rok temu). W woj. pomorskim, do końca czerwca poszkodowanych w wypadkach przy pracy zostało 1649 osób. Siedem osób zmarło, a 17 doznało ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Spośród wszystkich ofiar wypadków przy pracy w naszym województwie 572 stanowiły kobiety.

Wypadki najczęściej zdarzają się w górnictwie i przemyśle wydobywczym, gospodarowaniu ściekami i odpadami, dostawie wody i rekultywacji  oraz w opiece zdrowotnej i pomocy społecznej. Najmniej narażeni są pracownicy branży informacyjnej i komunikacyjnej, działalności finansowej i ubezpieczeniowej oraz usługowej. Ponad 60 proc. wypadków spowodowanych jest nieprawidłowym zachowaniem pracownika.

Ubezpieczony, który ulegnie wypadkowi w pracy może liczyć na jednorazowe odszkodowanie z ZUS – które w wypadku śmierci należy się także członkom rodziny – a także na rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę szkoleniową i dodatek pielęgnacyjny. Rodzina zmarłego może otrzymać rentę rodzinną. Świadczenia przysługują osobom zatrudnionym na umowę o pracę, prowadzącym działalność gospodarczą oraz zatrudnionym na umowę agencyjną bądź umowę zlecenie. Wysokość świadczeń wypadkowych zależy od wysokości zarobków i stażu pracy. W przeciwieństwie do zwykłej renty, gdzie trzeba wykazać odpowiedni okres składkowy i nieskładkowy, w przypadku rent wypadkowych świadczenie przysługuje nawet, gdy wypadek wydarzy się w pierwszym dniu pracy.

Należy pamiętać, że aby ubiegać się o świadczenie wypadkowe trzeba złożyć wymagane dokumenty, m.in. protokół ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, który wystawia pracodawca. Do wniosku należy również dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia. ZUS, jeżeli uzna, że dokumenty są niewystarczające bądź istnieją niejasności, może zażądać od zakładu pracy lub poszkodowanego dodatkowych wyjaśnień. Co ważne, żadne ze świadczeń powypadkowych nie może być wypłacone jeśli okaże się, że ubezpieczony umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa naruszył przepisy o ochronie życia i zdrowia, i udowodniono, że to była jedyna przyczyna wypadku, a także gdy przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, ponieważ był np. nietrzeźwy, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Osoby, które pracują w szarej strefie często nie zdają sobie sprawy z konsekwencji, na jakie narażają siebie i swoją rodzinę. W razie nieszczęścia nie przysługuje im żadne świadczenie wypadkowe. W praktyce oznacza to, że zostaną bez środków do życia i bez możliwości podjęcia pracy ze względu na stan zdrowia.

Krzysztof Cieszyński
regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa pomorskiego