Parasol i parapluj
Parasolki, parasolki dla dorosłych i dla dzieci!
Parasolki, parasolki – kropla przez nie nie przeleci!
Parasolki, parasolki, parasolki bardzo tanie!
Parasolki, parasolki, proszę brać, panowie, panie!
– to słowa popularnej piosenki z lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, śpiewanej przez zespół wokalny Filipinki oraz Marię Koterbską; to refren piosenki, którą wiosną i latem chętnie nucimy, bo ciepły, wiosenny i letni deszcz nikogo nie odstrasza, a kolorowe parasolki cieszą oko.
Znaczenie i etymologia wyrazu „parasol”
Parasol to, jak wszyscy wiedzą, przedmiot chroniący przed deszczem, słońcem lub śniegiem. Składa się z dwóch części: rączki oraz usztywnionego kawałka materiału, najczęściej o kształcie foremnego wielokąta. Obecnie parasole zwykle wykonywane są z tkaniny rozpiętej na składanych drutach, przymocowanych do laski, kija lub pręta metalowego.
Parasolka to kolorowy i ozdobny parasol damski.
Pierwsze parasole były używane w starożytnym Egipcie około czterech tysięcy lat temu. W Chinach około 400 r. n.e. parasole wykonywane były z natłuszczonego papieru. W Europie parasol został spopularyzowany przez Greków.
W XVII wieku Anglicy już opisywali chińskie parasole, zaliczając je do towarów luksusowych.
Na początku XVIII wieku rozpoczęto produkcję chińskich parasoli we Francji i Anglii.
300 lat temu, 4 maja 1715 roku, wymyślono we Francji składany parasol, a w 1752 roku angielski pułkownik, przebywając w Paryżu, opisał ulicę pełną przechodniów używających parasoli do ochrony zarówno przed słońcem, jak i deszczem, i zastanawiał się, dlaczego zwyczaj ten nie jest równie popularny w Anglii. Do końca XVIII wieku parasole noszono „odwrotnie”, to znaczy stojąc opierano się o czubek, a nie o rączkę parasola.
Polski rzeczownik parasol wywodzi się od włoskiego wyrazu parasole – znaczącego ‘słońcochron’, a dosłownie ‘ochrona przeciw słońcu’ (od: wł. para – ‘przeciw’ i sole – ‘słońce’), natomiast przedmiot chroniący od deszczu to po włosku parapioggia [wym. parapiodżdżia], od: para – ‘przeciw’ i pioggia – ‘deszcz’).
Nasi przodkowie pod koniec XVIII wieku i w początkach wieku XIX parasolem nazywali wyłącznie przedmiot chroniący przed słońcem.
Tajemniczy parapluj
Osłona od deszczu miała inną nazwę. Jak pisze dr Maciej Malinowski z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, osłonę od deszczu nazywano – parapluj. Słowo to pochodziło z języka francuskiego – parapluie [wym. paraplui], bo w języku francuskim pluie to ‘deszcz’. Gdyby do dziś ten wyraz był przez Polaków używany, mówilibyśmy np. On zmoknie, bo nie wziął parapluja.
Ów leksem znajdował się jeszcze w „Słowniku języka polskiego” Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego (Warszawa, 1908 r.).
Ostatecznie w Polsce nazwa parapluj się nie przyjęła i współcześnie przedmiot, który chroni zarówno od słońca, jak i od deszczu, nazywamy jednakowo – parasolem. Jednak Francuzi do dzisiaj stosują parasol jako ‘przyrząd przeciwsłoneczny’ i parapluie jako ‘przyrząd przeciwdeszczowy’.
Przed urlopem
Wprawdzie rzeczownik parapluj nie został zaakceptowany przez naszych przodków, ale za to mamy wiele parasoli do wyboru: damskie, męskie, ogrodowe, plażowe, kawiarniane.
Życzę Państwu i sobie, aby podczas letniego urlopu parasolki i parasole przede wszystkim stanowiły osłonę od słońca i jak najrzadziej chroniły nas przed ulewnymi deszczami.
Barbara Ellwart