O promocji, korespondowaniu i innych neosemantyzmach

Dlaczego zdanie Nic nie wiemy o jego promocji. powoduje dezorientację słuchacza lub czytelnika? Dlaczego jedna osoba zrozumie, że słowo promocja dotyczy przejścia ucznia do następnej klasy, a inna, że – reklamy? A może promocja znaczy jeszcze coś innego?

Co obecnie znaczą słowa: promocja, projekt, zieloni, kolumna, impreza, dialog, ekologiczny, korespondować?

Aby odpowiedzieć na te pytania, trzeba przypomnieć, że słownictwo wzbogaca się m.in. poprzez tworzenie neologizmów słowotwórczych1), kalki językowe2), zapożyczenia leksykalne3) oraz poprzez nadawanie istniejącym wyrazom nowych znaczeń, czyli – powstawanie neologizmów znaczeniowych (neosemantyzmów).

We współczesnej polszczyźnie, reagującej na nowe zjawiska w życiu gospodarczym, politycznym, a także w życiu codziennym, obserwujemy rozwój znaczeniowy wielu wyrazów. Na przykład rzeczowniki: kolumna (‘słup’, ‘zwarty szyk’, ‘pionowy rząd liczb, cyfr lub liter’) i wieża (‘wysoka budowla’, ‘figura szachowa’) zaczęły stanowić nazwy elementów i całości sprzętu nagłaśniająco-odtwarzającego i zwłaszcza młodzi ludzie rozumieją, że w zdaniu: Kupiłem nową kolumnę. chodzi o ‘wolno stojący zespół głośników umieszczonych we wspólnej obudowie’.

O tym, że nadanie nowego znaczenia rzeczownikowi wieża zaszło niedawno, świadczy choćby fakt, że w „Słowniku języka polskiego” PWN z 1978 r. jeszcze nie występowało nowe znaczenie słowa wieża (‘zestaw odrębnych urządzeń elektroakustycznych, ułożonych jeden na drugim’).

Przyjrzymy się procesowi powstawania neosemantyzmów na przykładzie trzech wyrazów: dialog, korespondować i promocja.

Dialog

We wspomnianym słowniku z 1978 r. wyraz dialog to tylko ‘rozmowa’ lub ‘forma wypowiedzi literackiej’ (cały utwór lub jego część), a przecież w ostatnich latach obserwujemy, że w tekstach publicystycznych tradycyjne znaczenie wyrazu dialog zawęziło się do ‘negocjacji’.

Korespondować

Dla wielu osób korespondować to przede wszystkim ‘prowadzić korespondencję’. To jest tradycyjne znaczenie tego słowa, przejęte z języka łacińskiego. Ale – pod wpływem języka angielskiego – znaczenie tego czasownika (korespondować) dziś oznacza także ‘harmonizować, pasować do czegoś’. W ten sposób współistnieją dwa znaczenia tego wyrazu: tradycyjne (wywodzące się z łaciny) i współcześnie nadane (pod wpływem jęz. angielskiego).

Promocja

Rzeczownik promocja, także w wyniku oddziaływania angielszczyzny, już od kilku lat znaczy ‘reklama, popieranie, propagowanie’, np. Włożyli wiele wysiłku i środków finansowych w promocję polskiego filmu za granicą.

Jednak słowo to występuje nadal w użyciach tradycyjnych, czyli promocja to również:

  • ‘ocena szkolna po roku nauki, kwalifikująca ucznia do następnej klasy’, np. Marek nie otrzymał promocji. oraz
  • ‘przyznanie, nadanie stopnia naukowego lub wojskowego; ceremonia nadania takiego stopnia’, np. Wyjechali na promocję doktorską lub oficerską.

Uwaga!

Neosemantyzmy (nowoznaczniki) nie są błędami językowymi. Jednak przy ich używaniu, zwłaszcza we wstępnej fazie upowszechniania się nowego znaczenia, należy bardzo starannie dobierać konteksty, w których one występują, aby zapobiec wszelkim nieporozumieniom, związanym z użyciami tradycyjnymi.

Barbara Ellwart

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej