Numer w nazwie szkoły

Krótki i często używany skrót słowa „numer” – „nr” sprawia wiele kłopotów, a ostatnio wprowadził mnie w takie osłupienie, że chętnie zawołałabym: Ale numer! Znowu błąd!

Na tablicy umieszczonej na budynku szkolnym zobaczyłam napis: „Szkoła Podstawowa Nr. 5”. W jednej nazwie aż dwa błędy, jak dwa trujące grzyby w barszczu, chciałoby się powiedzieć.

Bez kropki

Skrót słowa „numer” – „nr”, składający się z pierwszej i ostatniej litery, jeżeli użyty jest w mianowniku, to piszemy go bez kropki. Ta sama zasada obowiązuje w pisowni skrótu wyrazu „doktor” – „dr”.

W przypadkach zależnych stosujemy końcówki fleksyjne, np. piszemy: W budynkach od nru (numeru) piątego do nru siódmego nie było światła.

Przypadki zależne skrótów, które składają się z pierwszej i ostatniej litery, można również zaznaczyć, stawiając kropkę po skrócie, np. Dr. (doktorowi) Kowalskiemu, zamiast nr. (numeru) drugiego, wydano nr trzeci.

Małą literą

Skrót wyrazu „numer” – „nr” w nazwach szkół, zgodnie z zasadą ortograficzną, znajdującą się między innymi
w „Wielkim słowniku ortograficznym PWN” pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2003 r.), piszemy małą literą.

Wniosek: Nazwa szkoły powinna być napisana „Szkoła Podstawowa nr 5”.

Skracanie wyrazów

Skróty to skrócone pojedyncze wyrazy, np.: prof. (profesor), kpt. (kapitan), dyr. (dyrektor), mgr (magister), dr (doktor), p. (pan), nr (numer), wg (według), in. (inne), m (metr), kg (kilogram), min (minuta), C (Celsjusz), zł (złoty), mies. (miesiąc), godz. (godzina), ul. (ulica), os. (osiedle).

Skrótów mamy dużo i różne są zasady ich pisania, a to powoduje wiele wątpliwości, na przykład: jak wyrazić za pomocą skrótu liczbę mnogą rzeczowników, czy skrót słowa „osiedle” zapisujemy „os.” czy „oś.”. W rozwikłaniu ich pomocne są słowniki zawierające zasady pisowni polskiej, ale wymienione dwie wątpliwości wyjaśnię poniżej.

Osiedle, czyli os.

Dlaczego tak często skrót wyrazu „osiedle” pisany jest błędnie?

Otóż ten skrót kończy się głoską miękką [ś], a spółgłoski miękkie typu: [ś, ć, …] zapisujemy dwojako – albo miękkość zaznaczamy znakiem diakrytycznym (kreseczką), albo literą „i” – i od tego zależy różny zapis głosek miękkich w skrótach.

Jeżeli skrót kończy się spółgłoską miękką oznaczoną literą „i”, wówczas w skrócie tej miękkości nie zaznaczamy, np. w wyrazie „osiedle” głoska [ś] jest zapisana za pomocą dwóch liter: -si-, a więc skrót będzie taki: „os.”. Piszemy: Jan mieszka na os. Konopnickiej.

Taka sama zasada obowiązuje przy pisowni skrótu słowa „godzina”, np. Szkolenie rozpoczyna się o godz. 8 rano.

Zapis: „oś.” lub „godź.” jest błędny.

Natomiast w wyrazie „żeński” miękkość jest oznaczona znakiem diakrytycznym – miękka głoska [ń] zapisywana jest literą „ń” – i dlatego skrót wyrazu „żeński” ma postać „żeń.”.

Kiedy piszemy: pp., a kiedy dyr. dyr.

Aby wyrazić za pomocą skrótu liczbę mnogą rzeczowników, które w liczbie pojedynczej oznaczane są skrótem jednoliterowym (p. – pan), podwajamy tę literę i na końcu stawiamy kropkę, np. pp. (panowie, państwo), oo. (ojcowie, np. bernardyni), ss. (siostry, np. urszulanki).

Natomiast skróty dwuliterowe i więcejliterowe, powstałe przez odrzucenie zakończenia wyrazu, powtarzamy zachowując ich oddzielną pisownię, np. dyr. dyr. (dyrektorzy), prof. prof. (profesorowie), inż. inż. (inżynierowie), kol. kol. (koledzy).

Barbara Ellwart