Miasto Wejhera

Wielkanoc i czas ją poprzedzający wprowadzają nas w okres duchowej refleksji. W tym czasie chętnie udajemy się do sanktuariów, uczestniczymy w Drodze Krzyżowej i kościelnych uroczystościach przypadających na okres Wielkiego Tygodnia. Na łamach „Magazynu” pisaliśmy już o pomorskich kalwariach, a nawet o rozgrywającym się misterium paschalnym w Kalwarii Wejherowskiej. Jednak święta wielkanocne to nie tylko smutek, ale przede wszystkim radość. Cieszymy się z najważniejszego dla chrześcijan wydarzenia, jakim jest Zmartwychwstanie Chrystusa. Właśnie dlatego tym razem odwiedźmy nie kalwarię, a miasto, z którego nie tylko wyruszamy na ową krzyżową drogę, ale do którego po jej przejściu powracamy, gdzie możemy odpocząć i czegoś ciekawego się dowiedzieć.

Wejherowo, położone na pograniczu Pojezierza Kaszubskiego i Pradoliny Redy-Łeby, niedaleko cieku wodnego zwanego Cedronem, niegdyś rzeką Białą, zamieszkane przez około 50 tysięcy osób, uznawane jest za miasto pretendujące do miana stolicy Kaszub. Jego historia zaczęła się dopiero w XVII wieku, bo w roku 1643, i jest ono jedynym miastem na Pomorzu założonym na tzw. surowym korzeniu, czyli na terenie niezamieszkanym oraz niezagospodarowanym. W tej kwestii można się oczywiście spierać, gdyż w dobie średniowiecza istniały już takie osady, jak Nanice czy Śmiechowo, dzisiaj dzielnice Wejherowa. Niemniej centrum miasta (prawa miejskie Wejherowo uzyskało w siedem lat po jego założeniu, czyli w roku 1650), notabene niezbyt znane, a bardzo urokliwe, kryje sporo interesujących miejsc. Pisaliśmy już o Pałacu Przebendowskich znajdującym się w miejskim parku, ale nigdy nie wspominaliśmy o sercu miasta, czyli o placu Wejhera i jego najbliższym otoczeniu. A właśnie tam warto się wybrać.

Jakub Wejher i wydarzenia z 1634 roku spod Smoleńska, a dokładnie spod twierdzy Biała (około 150 kilometrów od Smoleńska), to początek pomysłu na utworzenie Wejherowa. Ten polski patriota herbu Skarzyna, pochodzący z jednej z najznamienitszych rodzin Pomorza, w czasie wojny z Rosjanami został przysypany. W tej niedoli ślubował, że jeśli szczęśliwie powróci do domu, to wybuduje w swoich dobrach kościół ku czci Trójcy Przenajświętszej. Wejher ślubów dotrzymał w myśl postanowienia: „Pod Białą ślubowałem, nad Białą ślub wypełniłem”. W 1644 roku stanął kościół Świętej Trójcy. Był to jednonawowy budynek o konstrukcji szachulcowej. Niestety, później rozebrany. Na jego miejscu w latach 1754-55, dzięki fundacji hrabiego Jerzego Piotra Przebendowskiego, wzniesiono kościół barokowy, obecną kolegiatę pod wezwaniem Świętej Trójcy, przylegającą do placu Wejhera. Świątynia w niezmienionym kształcie przetrwała do lat dwudziestych XX wieku. Wewnątrz tegoż kościoła znajdują się interesujące późnobarokowe ołtarze, rokokowa ambona, chrzcielnica.

Jakub Wejher wzniósł też w latach 1648-51 kościół klasztorny pod wezwaniem Świętej Anny dla zakonu franciszkanów. W jego wnętrzu zachowało się bogate wyposażenie z XVIII wieku. W ołtarzu bocznym znajduje się barokowy obraz Matki Boskiej Wejherowskiej, koronowany przez Jana Pawła II w 1999 roku na sopockim hipodromie. To z tego kościoła wyruszają pielgrzymi udający się na Kalwarię Wejherowską.

W zakładaniu miasta i fundowaniu miejskich budowli wspomagała Jakuba jego pierwsza żona Anna Elżbieta. To z jej inicjatywy w 1644 roku obok kościoła Świętej Trójcy powstał szpitalik dla ubogich, domek szachulcowy stojący do dzisiaj, w którym mieści się Caritas. Szpitalik przestał istnieć, ale już współcześnie zamienił się w hospicjum domowe, funkcjonujące przy Konwikcie Collegium Leoninum, kolejnym zabytkowym zespole, aczkolwiek XIX-wiecznym, które również warto odwiedzić.

Najbardziej prestiżowym miejscem dzisiejszego miasta jest jego Stary Rynek, czyli plac Jakuba Wejhera. Na środku owego placu stoi pomnik założyciela, odsłonięty w 1991 roku. W południowej pierzei znajdują się ładne, XVIII-wieczne kamieniczki, między którymi umieszczono Ratusz Miejski. Wewnątrz turyści mogą obejrzeć makiety zabytkowego centrum miasta i Kalwarii Wejherowskiej. Od strony północno-zachodniej od Rynku odchodzi reprezentacyjna ulica nazwana imieniem Jana III Sobieskiego, wzdłuż której stoją zabytkowe kamienice, a także współczesny pomnik Remusa, powieściowej postaci stworzonej przed II wojną światową przez kaszubskiego pisarza Aleksandra Majkowskiego.

Poza centrum Wejherowa znajduje się sporo innych cennych zabytków, jak chociażby przy ul. 3 Maja drabina konna z końca XIX wieku czy gmach obecnego Starostwa Powiatowego, ale te obiekty odkryjecie Państwo sami, jeśli wybierzecie się na jeden z czterech szlaków turystycznych przechodzących przez miasto. Warto też wybrać się do Wejherowa na koncert lub spektakl do nowoczesnej Filharmonii Kaszubskiej, budowli ze szkła i aluminium w kształcie łodzi, ale to już inna opowieść.

Tekst i zdjęcia Maria Giedz

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej